Viêm phế quản (IB) là một bệnh truyền nhiễm nghiêm trọng ở gia cầm, được mô tả lần đầu tiên ở Mỹ vào năm 1931. Nó được gây ra bởi virus corona (ARN virus). Đây là một loại bệnh có thể gây thiệt hại lớn về kinh tế, bệnh này xảy ra quanh năm và xuất hiện trên gà ở giai đoạn phát triển, có từ 50-100% tỷ lệ mắc bệnh và từ 0-25% tỷ lệ gây chết. Bệnh này đặc biệt nguy hiểm ở gà con dưới một tháng tuổi và có thể gây thiệt hại nghiêm trọng cho cả đàn gà bố mẹ và trứng thương phẩm. Bài viết mới nhất của TS. Tahseen Aziz đã xuất bản chia sẻ những hiểu biết mới nhất về virus viêm phế quản truyền nhiễm (IBV)-một gammacoronavirus trong họ coronaviridae.
Cấu tạo của virus viêm phế quản truyền nhiễm
Các loại protein chính của virus: Bộ gen của virus viêm phế quản truyền nhiễm mã hóa bao gồm 4 loại protein cấu trúc chính: màng (M)), Spike (S), nucleocapsid (N) và vỏ (E) . Các protein S, M và E cùng liên kết với vỏ virus.
Loại protein tăng đột biến: Đây là một glycoprotein tạo thành cấu trúc khối hình gai đặc biệt trên bề mặt của virus. Protein làm trung gian liên kết và xâm nhập của virus vào tế bào chủ. Nó có hai tiểu đơn vị: tiểu đơn vị S1 (khoảng 500-550 axit amin) chịu trách nhiệm nhận dạng virus và liên kết chúng với các thụ thể của tế bào chủ, trong khi tiểu đơn vị S2 (630 axit amin) chịu trách nhiệm kết hợp hầu hết các virus với màng tế bào, từ đó cho phép bộ gen của virus xâm nhập vào tế bào chủ. Trong số tất cả các protein cấu trúc của IBV, protein tăng đột biến là thành phần kháng nguyên chính, chịu trách nhiệm sản xuất ra các kháng thể miễn dịch trung hòa và bảo vệ chống lại virus.
Protein màng: Glycoprotein này là protein cấu trúc phong phú nhất trong các hạt virus. Người ta tin rằng protein màng có thể duy trì sự xuất hiện của virus.
Protein vỏ: Protein vỏ có một lượng nhỏ trong virus. Chức năng chính của protein là thúc đẩy quá trình lắp ráp và giải phóng virus khỏi tế bào chủ.
Protein nucleocapsid: Protein này được hình thành trong quá trình lắp ráp virion khi nó liên kết với RNA virus. Nó là protein phong phú nhất của coronavirus. Protein này là loại miễn dịch chính giúp kích thích các phản ứng miễn dịch tế bào.
Quá trình truyền nhiễm
Để bắt đầu quá trình nhiễm trùng; virus phải vượt qua hàng rào màng tế bào. Điều này đạt được bằng cách hợp nhất virus vào màng tế bào. Sau khi gắn virus vào các thụ thể tế bào; một quá trình được trung gian bởi đơn vị S1 của protein S; đơn vị S2 của protein S hợp nhất với màng tế bào của tế bào chủ và RNA của virus xâm nhập vào tế bào. Virus nhân lên và được tập hợp trong tế bào chất của tế bào chủ. Sau đó nó được giải phóng và thu nhận lớp vỏ lipid bằng cách nảy chồi qua màng tế bào.
Miễn dịch
Như đã đề cập trước đây; protein S1 là thành phần kháng nguyên chính của virus; nó chứa các epitopes (chuỗi axit amin ngắn trong protein) chịu trách nhiệm tạo ra các kháng thể trung hòa và miễn dịch bảo vệ. Các epitopes của các chủng khác nhau có thể khác nhau về thành phần axit amin; có thể thay đổi hình dạng 3 chiều của protein và do đó khả năng miễn dịch gây ra bởi một chủng không cung cấp đủ sự bảo vệ chống lại các chủng khác. Khả năng IBV phát triển và thay đổi tạo ra một thách thức trong việc bảo vệ đàn chống lại bệnh bằng cách sử dụng các loại vaccine có bán trên thị trường; vì vaccine nhắm vào các chủng IBV riêng lẻ có khả năng bảo vệ chéo kém.
Vaccine
Tiêm phòng là một phần của chiến lược kiểm soát bệnh IBV. Vaccine sống và bất hoạt luôn có sẵn. Vaccine bất hoạt có chứa chất bổ trợ để tạo ra khả năng miễn dịch mạnh mẽ; lâu dài; nhưng không gây ra phản ứng miễn dịch tế bào mạnh. Trong gà thịt; chỉ có vaccine sống được sử dụng do tuổi thọ của gia cầm ngắn. Ở những loài gia cầm sống lâu; các chương trình tiêm chủng sẽ bao gồm vaccine sống hoặc kết hợp vaccine sống và bất hoạt. Thông thường; sử dụng vaccine khi gia cầm được 2 tuần tuổi và cứ sau khoảng 3 – 6 tuần thì tiến hành nhắc lại.
Sự xuất hiện liên tục các biến thể mới của virus là một vấn đề khó khăn đối với ngành chăn nuôi gia cầm. Không có vaccine duy nhất có thể chống lại đầy đủ các biến thể khác nhau. Vì vậy; trong điều kiện thực địa; các đàn gia cầm thường được sử dụng kết hợp hai hoặc nhiều loại vaccine IBV để tối đa hóa bảo vệ chéo.
Kháng thể miễn dịch thụ động và bảo vệ
Kháng thể IBV của gà mẹ chỉ có thể bảo vệ gà con chống lại nhiễm trùng trong thời gian ngắn hạn. Gà mái mẹ được tiêm phòng sẽ truyền kháng thể (IgG) vào trứng qua lòng đỏ; sau đó tồn tại trong huyết thanh và chất nhầy hô hấp của gà con. Trong một nghiên cứu; gà con mới nở với lượng kháng thể có nguồn gốc từ mẹ cao sẽ có khả năng bảo vệ tuyệt vời trước thách thức IBV lúc 1 ngày tuổi; tuy nhiên điều này không đảm bảo đến khi gà được 7 ngày tuổi. Điều thú vị nữa là trong một nghiên cứu khác; việc tiêm vaccine cho gà con 1 ngày tuổi bằng vaccine sống gây ra sự suy giảm nhanh chóng các kháng thể của mẹ do sự liên kết và trung hòa một phần của virus vaccine.
Theo dõi tình trạng khí quản
Virus IBV gây ra thiệt hại nghiêm trọng cho khí quản và nó khiến gà có thể bị nhiễm các vi khuẩn thứ cấp; đặc biệt là với E.Coli. Hiệu quả sử dụng vaccine IBV được xác định thông qua việc thực hiện các xét nghiệm mô bệnh học khí quản gà.Tuy nhiên; cũng cần nhớ rằng, viêm khí quản có thể được gây ra bởi các mầm bệnh đường hô hấp khác. Một phương pháp tính điểm dựa trên những thay đổi mô bệnh học trong khí quản có thể được phát triển để đánh giá sức khỏe của khí quản. Nhưng đây là một khái niệm mới cần được nghiên cứu thêm.
Quan điểm của chuyên gia
Theo TS. Tahseen Aziz; tên bệnh IBV thực sự là một cách gọi sai. Các tổn thương trong phế quản phổi (tổn thương viêm phế quản) thường không có hoặc có rất ít. Do đó; tên IBV không phản ánh cơ chế sinh bệnh của virus. Viêm khí quản là tổn thương phù hợp do IBV gây ra ở gà. Tên của bệnh viêm khí quản coronavirus có thể chính xác hơn để phản ánh khả năng gây bệnh rõ rệt của virus đối với khí quản. Từ kinh nghiệm của TS. Tahseen Aziz với tư cách là một nhà nghiên cứu bệnh học và chẩn đoán gia cầm trong phòng thí nghiệm chẩn đoán thú y thì chẩn đoán IBV đạt được tốt nhất bằng cách kiểm tra mô bệnh học của khí quản và bằng xét nghiệm PCR khí quản cho IBV.
Nguồn: tapchigiacam.vn
