Bệnh phù đầu gà hay còn gọi là bệnh viêm mũi truyền nhiễm (Coryza) do một loại vi khuẩn có tên là Haemophilus paragallinarum gây ra. Bệnh xảy ra ở gà trong mọi lứa tuổi; nhưng phổ biến nhất ở gà con trên 4 tuần tuổi; các triệu chứng đặc trưng của bệnh là chảy nước mũi; thở khò khè, mặt phù thũng; sưng đầu và viêm kết mạc; tỷ lệ chết cao tới 30 – 40%. Do đó; cần phải có những biện pháp phòng và điều trị bệnh nhanh chóng và hiệu quả.
Nguyên nhân gây bệnh
Bệnh do vi khuẩn Gram âm Haemophilus gallinarum gây ra. Bệnh có thể lây lan nhanh chóng qua không khí; trực tiếp qua tiếp xúc hoặc gián tiếp qua chất thải của gà bài trùng hay gà mắc bệnh; tiếp xúc với phương tiện cơ giới và thiết bị dụng cụ trong chăn nuôi. Lây nhiễm từ gà bệnh sang gà khỏe; qua môi trường chuồng trại, phân có mầm bệnh, vật nuôi hít phải mầm bệnh. Khi gà nhiễm bệnh chảy dịch viêm từ mũi vào thức ăn và nước uống, nguồn bệnh sẽ lây lan sang các con khác trong đàn.
Triệu chứng khi mắc bệnh
Bệnh xảy ra ở mọi lứa tuổi, nhưng phổ biến nhất ở gà con trên 4 tuần tuổi, các triệu chứng đặc trưng của bệnh là chảy nước mũi, thở khò khè, sưng mặt; hốc mắt, sưng đầu và viêm kết mạc. Bệnh thường sẽ kéo dài 1 đến 2 tuần.
Sau thời gian ủ bệnh khoảng 2-10 ngày, gà bắt đầu xuất hiện các triệu chứng sau:
Sưng đầu, phù mặt, mũi chảy ra dịch viêm, lúc đầu có màu trong, sau đặc và vón cục như mủ trắng, ấn mạnh vào hai bên cánh mũi thấy phình to. Hậu quả là gà mắc bệnh thường khó thở; hen khò khè, khi thở phải mở miệng. Lúc này, mới nhận ra đầu gà mắc bệnh rất giống “đầu cú”. Đây là triệu chứng đặc biệt điển hình của bệnh phù đầu gà. Mắt bị viêm kết mạc hai mí không mở được hoặc chỉ mở được một phần. Vì vậy, gà không ăn, uống được và lâu dần sẽ chết.
Gà đẻ trứng có tỷ lệ đẻ giảm 10 – 40%. Gà mắc bệnh khoảng 40 -70%, nhưng tỷ lệ chết khoảng 5 – 10%. Tuy nhiên, khi có sự kết hợp các tác nhân gây bệnh khác như Mycoplasma gallisepticum, đậu gà, tụ huyết trùng bệnh sẽ trở nên trầm trọng hơn và tỷ lệ chết có thể lên tới 35 – 40%.
Chẩn đoán bệnh
Căn cứ vào triệu chứng lâm sàng và bệnh tích trên đầu gà để xác định bệnh. Lấy bệnh phẩm dịch viêm để xét nghiệm và phân lập vi khuẩn. Cần phân biệt với bệnh sưng phù đầu ở gà hậu bị (Swollen head Syndrome) do virus gây ra (dùng kháng sinh không điều trị được bệnh do virus).
Biện pháp phòng bệnh
Trước tiên, phải đảm bảo các biện pháp vệ sinh phòng bệnh, an toàn sinh học. Dọn dẹp vệ sinh thường xuyên khu vực chăn nuôi, rửa sạch các máng ăn, máng uống. Chuồng nuôi cần đảm bảo thông thoáng, sạch sẽ, khô ráo, ấm về mùa đông, mát về mùa hè và hạn chế khi độc như Amoniac, CO2… Thực hiện các biện pháp phòng bệnh tổng hợp cho gà nuôi: Áp dụng phương pháp quản lý cùng vào cùng ra; Tránh cho gà bệnh tiếp xúc với gà khỏe. Dùng vitamin và khoáng chất hòa vào nước uống định kỳ, nhất là trong những giai đoạn gà bị stress hay thời tiết thay đổi để ngăn chặn hoặc tiêu diệt mầm bệnh.
Trong công tác phòng bệnh, cần đặc biệt lưu ý rằng khi khỏi bệnh tuy cơ thể con vật có tạo được miễn dịch nhưng chúng lại mang trùng, nên dễ gây bệnh cho những đàn nuôi sau.
Tiêm phòng vaccine theo định kỳ. Hiện nay, thị trường cung cấp nhiều lựa chọn cho người chăn nuôi. Người chăn nuôi có thể chọn vaccine đơn giá ngừa bệnh Coryza riêng hoặc loại vaccine đa giá ngừa 4 bệnh viêm phế quản truyền nhiễm, dịch tả, hội chứng giảm đẻ và hội chứng sưng phù đầu Coryza.
Phương pháp trị bệnh
Vi khuẩn Haemophilus gallinarum nhạy cảm với nhiều loại kháng sinh. Vì vậy, có thể sử dụng các loại kháng sinh này để điều trị bệnh với liều lượng của nhà sản xuất và bác sĩ thú ý như: Ampicillin, Stretomycin, Kanamycin, Neomycin, Spiramycin, Tylosin… Thời gian điều trị tốt nhất nên kéo dài ít nhất 5 – 7 ngày.
Sau khi ngừng dùng kháng sinh, cần sử dụng men probiotic, Vitamin C, B – Complex thêm 7 ngày để đàn gà nhanh chóng phục hồi hệ vi sinh đường ruột và tăng cường sức đề kháng.
Nguồn: tapchigiacam.vn
